Thành công không cần bằng đại học là điều hiếm thấy, đặc biệt với người xuất thân từ tầng lớp lao động. Bài viết này chia sẻ trải nghiệm thật và những điều không ai nói với bạn.
Chúng ta thường nghe câu “chỉ cần cố gắng là sẽ thành công”, nhưng với nhiều người, đặc biệt là những ai xuất thân từ tầng lớp lao động, thành công không cần bằng đại học là điều cực kỳ hiếm hoi. Thực tế khắc nghiệt của cơ hội bất bình đẳng đang bị che khuất bởi ảo tưởng về một xã hội không giai cấp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ bóc tách sự thật phía sau những tấm bằng, địa vị và những lối đi không dành cho số đông.
Hãy thử nghĩ xem: bạn từng nghe bao nhiêu người nổi tiếng hoặc thành công lớn không có bằng đại học? Chắc chắn không nhiều. Và nếu có, phần lớn họ đều là những “trường hợp ngoại lệ may mắn”, chứ không phải điều phổ biến trong xã hội hiện đại.
“Tại sao bạn bỏ học đại học?” — “Vì tôi không đủ tiền.” Câu trả lời ngắn gọn ấy chứa đựng hiện thực mà hàng triệu người trải qua. Có năng lực, được nhận vào trường danh giá, nhưng gia đình không thể ký vay, bản thân không thể chi trả, vậy là giấc mơ gác lại. Không phải vì không cố gắng, mà vì rào cản tài chính vẫn là lý do hàng đầu khiến những người xuất thân từ hoàn cảnh khó khăn không thể tiến xa.
Tác giả bài chia sẻ là một người từng không làm tốt ở cấp 3, nhưng nỗ lực ở trường cao đẳng cộng đồng, được nhận vào các trường đại học hàng đầu. Tuy nhiên, cuối cùng vẫn không thể theo học vì chi phí quá cao. Giờ đây, dù đã thành công ở lĩnh vực truyền thông và sống ở New York, người ấy vẫn là “trường hợp duy nhất” trong môi trường toàn người có bằng đại học, thậm chí bằng sau đại học.
Nếu bạn đến từ tầng lớp lao động và đạt được thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào — nghệ thuật, truyền thông, công nghệ hay kinh doanh — thì gần như chắc chắn bạn sẽ là người duy nhất trong môi trường làm việc của mình có hoàn cảnh như vậy. Những người xung quanh bạn đa phần được giáo dục tốt, có sự hậu thuẫn từ gia đình, và xem những điều từng là xa xỉ với bạn như điều bình thường.
Thành công không cần bằng đại học là có thể, nhưng cái giá phải trả rất lớn: sự cô đơn, cảm giác lạc lõng và một chuỗi những lần bị đánh giá chỉ vì xuất phát điểm khác biệt. Đây không chỉ là chuyện “có cố gắng là được”, mà còn là câu chuyện của cơ hội bị chặn ngay từ đầu.
Chúng ta vẫn hay nói về “giấc mơ Mỹ”, về xã hội nơi ai cũng có thể vươn lên nhờ nỗ lực. Nhưng theo một nghiên cứu của Đại học Harvard, Mỹ hiện có mức độ di chuyển xã hội thấp hơn nhiều quốc gia phát triển khác. Nói cách khác, cơ hội thoát nghèo và vươn lên tầng lớp trung lưu trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Đó cũng là lý do tại sao những người thành công không bằng cấp vẫn tìm kiếm bạn bè, cộng sự có hoàn cảnh tương tự. Không phải để tự hào, mà để giữ vững bản sắc, để không “phát điên” trong một thế giới quá khác biệt với nơi mình xuất thân.
Và trong hành trình đó, những nơi như RaoVatHouston.com không chỉ đơn thuần là nền tảng tìm việc hay rao vặt. Đó còn là nơi kết nối những người cùng hoàn cảnh, cùng câu hỏi: “Làm thế nào để sống, làm việc và thành công khi tôi không có tấm bằng như mọi người khác?”
Bạn có thể thành công mà không cần bằng đại học. Nhưng để làm được điều đó, bạn cần vượt qua những rào cản mà người khác không thấy: tài chính, địa vị xã hội, cô lập nghề nghiệp. Và điều đó rất khó. Nhưng không có nghĩa là không thể.
