Trải nghiệm săn đồ Black Friday của người Việt tại Mỹ: từ háo hức chen chúc, săn được hàng giá hời cho đến những cú sốc tiêu dùng và bài học quản lý tài chính.
Black Friday từ lâu đã trở thành biểu tượng tiêu dùng ở Mỹ. Đối với nhiều người, đó là dịp để mua sắm với mức giá rẻ bất ngờ. Đối với cộng đồng người Việt xa xứ, Black Friday không chỉ là dịp tiết kiệm, mà còn là một trải nghiệm văn hóa – nơi vừa có niềm vui, vừa có mệt mỏi, và quan trọng hơn, là những bài học về quản lý chi tiêu trong một xã hội ngập tràn quảng cáo và cám dỗ mua sắm.
Ngày thứ Sáu ngay sau Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving) được gọi là Black Friday, đánh dấu sự khởi đầu mùa mua sắm cuối năm. Các cửa hàng, siêu thị, trung tâm thương mại giảm giá mạnh từ 30% đến 80%, thậm chí nhiều sản phẩm chỉ còn nửa giá. Hàng triệu người Mỹ xem đây là cơ hội vàng để mua sắm quần áo, đồ điện tử, gia dụng và quà tặng Giáng sinh.
Đối với người Việt mới sang Mỹ, Black Friday vừa hấp dẫn vừa lạ lẫm. Nhiều người coi đây là dịp để thử sức mình trong việc hòa nhập, trải nghiệm cảm giác chen chúc giữa đám đông, cũng như học cách lựa chọn thông minh giữa “rừng” hàng giảm giá.
Tôi còn nhớ lần đầu tham gia Black Friday ở một trung tâm thương mại tại Houston. Đêm vừa qua Lễ Tạ Ơn, khi nhiều gia đình còn đang nghỉ ngơi, thì bên ngoài các siêu thị, dòng người đã xếp hàng dài. Có người mang theo ghế gấp, có người mặc áo khoác dày, thậm chí có cả nhóm bạn trẻ đem theo cà phê và đồ ăn nhanh để chờ đợi.
Khi cửa hàng mở cửa, cảnh tượng thật sự hỗn loạn: mọi người ùa vào, giành lấy xe đẩy, chạy thẳng đến khu vực đồ điện tử và quần áo. Tiếng hò hét, tiếng chân chạy, tiếng hàng hóa rơi xuống sàn – tất cả tạo nên một khung cảnh vừa hào hứng vừa có phần căng thẳng. Tôi cầm chặt ví và điện thoại, vừa mua sắm vừa lo giữ đồ cá nhân, như thể mình đang ở giữa một “trận chiến mua sắm”.
Không thể phủ nhận, cảm giác mua được món hàng mơ ước với giá rẻ thật sự mang lại niềm vui khó tả. Tôi từng mua được một chiếc laptop giảm từ 899 USD xuống còn 499 USD, một chiếc áo khoác mùa đông từ 120 USD còn 40 USD. Những lúc ấy, tôi cảm thấy sự chờ đợi, chen chúc và mệt mỏi hoàn toàn xứng đáng.
Nhiều người Việt khác cũng có trải nghiệm tương tự. Chị Lan, một người bạn cùng khu, kể lại rằng năm đầu sang Mỹ, chị mua được máy hút bụi giảm 70%. Chị nói vui: “Đi làm cả tháng cũng không thấy tiết kiệm bằng hôm đi Black Friday”. Những chiến lợi phẩm ấy làm nhiều người có thêm động lực để tiếp tục tham gia các năm sau.
Bên cạnh niềm vui, Black Friday cũng đem lại sự mệt mỏi không nhỏ. Việc phải thức đêm xếp hàng, chen lấn giữa đám đông và mang vác túi đồ nặng khiến nhiều người kiệt sức. Tôi từng mất 6 tiếng đồng hồ để mua sắm, về đến nhà thì chỉ muốn nằm vật ra giường. Một vài lần, tôi thậm chí còn cảm thấy “tiêu xong tiền lại thấy tiếc”, bởi không phải món nào cũng thật sự cần thiết.
Ngoài ra, nhiều siêu thị còn có chiêu trò: quảng cáo rầm rộ về mức giảm giá, nhưng thực tế thì nâng giá gốc lên cao rồi giảm xuống cho có vẻ hời. Một số mặt hàng chất lượng kém, chỉ được sản xuất riêng cho Black Friday, nên dù rẻ nhưng không bền. Đây là cái bẫy mà nhiều người mới sang Mỹ thường mắc phải.
Sau vài lần tham gia Black Friday, tôi rút ra được những bài học quan trọng:
Quan trọng nhất, Black Friday cho tôi bài học về việc không để quảng cáo điều khiển hành vi tiêu dùng. Ở Mỹ, cám dỗ mua sắm ở khắp nơi: email khuyến mãi, bảng hiệu ngoài đường, pop-up trên điện thoại. Học cách “nói không” với những món đồ không cần thiết cũng quan trọng không kém việc săn được hàng giá hời.
Ở Việt Nam, khái niệm giảm giá tập trung vào những dịp như Tết Nguyên Đán hay các sự kiện thương mại điện tử 11/11, 12/12. Nhưng ở Mỹ, Black Friday là một sự kiện mang tính biểu tượng, gắn liền với cả đời sống xã hội. Nó không chỉ là chuyện mua sắm, mà còn là một phần văn hóa cộng đồng – nơi người ta chia sẻ kinh nghiệm, cùng nhau thức đêm, thậm chí biến nó thành “truyền thống gia đình”.
Đối với cộng đồng người Việt ở Mỹ, tham gia Black Friday vừa là để tiết kiệm, vừa là một cách hòa nhập vào đời sống mới. Tuy nhiên, khác biệt lớn nằm ở tư duy tiêu dùng: trong khi ở Việt Nam nhiều người vẫn có xu hướng “mua cho vui”, thì ở Mỹ, người ta nhấn mạnh vào sự tính toán, lập kế hoạch và quản lý tài chính cá nhân. Đây là điều mà nhiều người Việt xa xứ học hỏi được sau vài mùa Black Friday.
Những năm gần đây, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, xu hướng mua sắm online ngày càng mạnh mẽ. Cyber Monday – ngày giảm giá trực tuyến ngay sau Black Friday – trở thành đối thủ lớn. Người tiêu dùng không cần chen chúc ngoài cửa hàng nữa, mà chỉ cần ngồi ở nhà với laptop hoặc điện thoại để mua sắm. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và an toàn hơn.
Tôi cũng dần chuyển từ mua sắm trực tiếp sang online. Mặc dù vẫn nhớ cảm giác hồi hộp khi chen chúc ở cửa hàng, nhưng mua online giúp tôi tỉnh táo hơn, dễ dàng so sánh giá và tránh mua bốc đồng.
Black Friday đối với tôi không chỉ là dịp mua sắm, mà còn là trải nghiệm văn hóa và một “bài học kinh tế” tại Mỹ. Vui có – khi săn được những món đồ đáng giá. Mệt có – khi chen lấn, khi mua về những món không cần thiết. Và quan trọng hơn, đó là bài học về quản lý chi tiêu, biết cân bằng giữa nhu cầu và mong muốn.
Nếu bạn là người Việt mới sang Mỹ, hãy thử một lần trải nghiệm Black Friday. Nhưng hãy nhớ: đi với kế hoạch rõ ràng, giữ vững tâm lý và đừng để bản thân cuốn theo cơn lốc mua sắm. Bởi cuối cùng, Black Friday không chỉ để mua đồ rẻ – mà còn để học cách trở thành người tiêu dùng thông minh trên đất Mỹ.
