Lần đầu đi khám bệnh ở Mỹ có thể khiến nhiều người Việt bất ngờ: thay vì khám ngay, bác sĩ lại dành phần lớn thời gian để hỏi han, ghi chép và tìm hiểu chi tiết về lối sống, thói quen, lịch sử bệnh. Bài viết chia sẻ trải nghiệm thật, lạ và những bài học quý giá.
Lần đầu tiên tôi đi khám bệnh ở Mỹ, tôi cứ nghĩ sẽ giống như ở Việt Nam: bác sĩ khám sơ qua, kê đơn thuốc, rồi về. Nhưng không, điều bất ngờ là bác sĩ dành hơn nửa thời gian chỉ để… hỏi. Họ hỏi đủ thứ, từ chuyện gia đình, công việc, chế độ ăn uống, giấc ngủ, đến cả cảm xúc và thói quen sinh hoạt. Tôi đã ngạc nhiên và thậm chí có chút bối rối: tại sao bác sĩ hỏi nhiều đến vậy, trong khi việc khám dường như chỉ diễn ra trong vài phút?
Khi bước vào phòng khám, tôi tưởng rằng mình sẽ nhanh chóng được đo huyết áp, nghe tim phổi, rồi bác sĩ đưa ra chẩn đoán. Nhưng thay vào đó, y tá đầu tiên đã hỏi một loạt câu hỏi: “Anh ăn sáng thế nào? Anh có hút thuốc không? Uống bia rượu bao nhiêu lần một tuần? Có ai trong gia đình từng bị tiểu đường hoặc tim mạch không?”. Tôi trả lời mà cảm thấy như đang phỏng vấn xin việc, chứ không phải đi khám bệnh. Sau đó, bác sĩ bước vào, tiếp tục hỏi kỹ càng hơn, thậm chí còn hỏi cả về giấc ngủ, công việc và áp lực tinh thần. Tôi đã tự hỏi: “Có thật sự cần thiết phải hỏi nhiều đến vậy không?”.
Có nhiều lý do giải thích điều này, và dần dần tôi mới hiểu:
Với người Việt mới sang, trải nghiệm này dễ gây cảm giác lạ lẫm. Chúng ta quen kiểu khám nhanh – đôi khi chỉ 5-10 phút ở phòng khám tư tại Việt Nam. Trong khi đó, ở Mỹ, buổi khám đầu tiên (thường gọi là primary care visit) có thể kéo dài 30-60 phút, và hơn một nửa thời gian là để trò chuyện. Điều này khiến nhiều người có cảm giác: “Bác sĩ chỉ hỏi, chứ có khám gì đâu!”. Nhưng thật ra, đó là cách họ tiếp cận y học tổng thể.
Một số câu hỏi bác sĩ đưa ra khiến tôi khá ngạc nhiên:
Ban đầu, tôi thấy phiền phức. Nhưng sau này, tôi nhận ra: những câu hỏi ấy giúp bác sĩ nhận diện nguy cơ bệnh tiềm ẩn. Chẳng hạn, nếu tôi nói thường xuyên mất ngủ, họ có thể nghĩ đến stress hoặc trầm cảm. Nếu ăn quá nhiều đồ ngọt, họ sẽ cảnh báo nguy cơ tiểu đường. Tất cả đều nhằm mục tiêu ngăn chặn bệnh từ sớm.
Trong buổi khám đầu tiên, bác sĩ đo huyết áp, nghe tim phổi, soi tai, kiểm tra mắt – nhưng những bước đó chỉ chiếm 10-15 phút. Phần còn lại là trò chuyện. Tôi nhớ có lần tôi đau dạ dày, cứ nghĩ bác sĩ sẽ kê thuốc ngay. Nhưng không, họ hỏi về chế độ ăn, thói quen uống cà phê, thời gian nghỉ ngơi. Sau đó mới giải thích rằng, thuốc chỉ là giải pháp ngắn hạn, còn thay đổi lối sống mới là cách chữa lâu dài. Điều này vừa khiến tôi bất ngờ, vừa giúp tôi nhìn khác đi về nghề y ở Mỹ.
Có thể lúc đó tôi thấy bác sĩ hỏi nhiều, nhưng nhờ vậy mà tôi được cảnh báo sớm về một số vấn đề. Họ khuyên tôi nên đi xét nghiệm máu định kỳ, kiểm tra cholesterol và đường huyết. Tôi nhận ra rằng ở Mỹ, đi khám không chỉ là chữa bệnh, mà còn là kiểm soát sức khỏe tổng quát. Mỗi câu hỏi, mỗi thông tin ghi chép đều góp phần xây dựng bức tranh sức khỏe toàn diện, giúp bác sĩ đưa ra quyết định chính xác hơn.
Ngày đi khám bệnh đầu tiên ở Mỹ, tôi đã sốc vì bác sĩ hỏi quá nhiều. Nhưng sau vài lần, tôi bắt đầu hiểu: đó là cách hệ thống y tế này hoạt động. Họ coi trọng dự phòng, cá nhân hóa và toàn diện hơn là chỉ chữa triệu chứng. Với người Việt xa xứ, hiểu được điều này sẽ giúp chúng ta bớt ngạc nhiên, bớt khó chịu và biết cách hợp tác với bác sĩ để chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Cuối cùng, tôi nhận ra: việc bác sĩ hỏi nhiều hơn khám chính là để họ hiểu mình hơn, và để tôi học cách lắng nghe chính cơ thể mình.
