Khám phá hành trình học tiếng Anh tại Mỹ của người Việt qua lớp học ESL – nơi gặp gỡ những người bạn từ khắp nơi trên thế giới, chia sẻ ước mơ, khó khăn và những câu chuyện vượt qua rào cản ngôn ngữ.
Tôi vẫn nhớ rất rõ buổi sáng đầu tiên bước chân vào lớp học ESL ở một trung tâm cộng đồng tại Houston. Ánh sáng từ cửa sổ chiếu vào những hàng ghế nhựa cũ, và tôi – người Việt mới sang Mỹ chưa tròn một năm – ngồi giữa những gương mặt xa lạ đến từ khắp nơi: Mexico, Afghanistan, Ukraine, Trung Quốc, và cả Ethiopia. Mọi người đều khác biệt về tuổi tác, văn hóa, tôn giáo, nhưng cùng có một điểm chung: tất cả đều đang học để hiểu và nói được tiếng Anh – ngôn ngữ của vùng đất mới. Đó là khởi đầu cho một hành trình học không chỉ về ngôn ngữ, mà còn là về con người và sự kết nối.
ESL – English as a Second Language – là chương trình học dành cho những người không phải bản ngữ, giúp họ rèn luyện kỹ năng nghe, nói, đọc, viết để hòa nhập vào cuộc sống tại Mỹ. Đối với người Việt nhập cư, lớp học ESL thường là cánh cửa đầu tiên dẫn đến cơ hội việc làm, học tập, và giao tiếp hàng ngày. Nhưng hơn thế, nó còn là nơi chữa lành nỗi cô đơn của người xa xứ. Tôi gặp nhiều người lớn tuổi tham gia lớp không chỉ để học, mà để có bạn, có người nói chuyện. Họ đến đều đặn mỗi tuần, mang theo hy vọng và sự kiên trì.
Buổi học đầu tiên của tôi có khoảng mười bảy người. Cô giáo là một phụ nữ Mỹ trung niên, tên Mary, đã dạy ESL hơn 20 năm. Bà nói chậm rãi, mỉm cười khi nghe chúng tôi cố gắng phát âm từng từ. Trong lớp có Maria – một người mẹ ba con đến từ Mexico, luôn cười rạng rỡ dù phải làm hai việc bán thời gian. Có Ahmed – một kỹ sư từ Afghanistan, từng làm việc trong quân đội Mỹ và giờ đang học tiếng Anh để lấy lại chứng chỉ nghề. Có cả Li Mei – một cô gái trẻ người Trung Quốc, nói rất ít nhưng viết tiếng Anh cực tốt. Mỗi người là một câu chuyện, và khi họ kể, tôi nhận ra học ESL không chỉ là học chữ, mà là học cách vượt qua nỗi sợ hãi trong lòng.
Giờ học ESL không khô khan như nhiều người tưởng. Có hôm, cô Mary cho chúng tôi đóng vai – giả vờ đi chợ, đặt món ăn, hoặc phỏng vấn xin việc. Ai sai phát âm, cả lớp lại cười vang. Maria thường phát âm sai chữ “beach” thành một từ nghe rất... nhạy cảm, khiến cả lớp bật cười nhưng không ai chê cười. Chính sự thân thiện đó giúp không khí học trở nên nhẹ nhàng hơn. Tôi từng run rẩy khi phải đứng đọc to trước lớp, nhưng rồi quen dần. Khi bạn biết rằng xung quanh mình ai cũng đang vật lộn với chữ nghĩa, bạn bỗng thấy dũng cảm hơn rất nhiều.
Một trong những điều quý giá nhất khi học ESL là cơ hội được gặp gỡ những người đến từ khắp nơi. Tôi từng ngồi cùng bàn với Fatima, một phụ nữ Hồi giáo luôn đội khăn trùm đầu, và cô ấy kể rằng ở quê nhà, cô chưa bao giờ dám ra ngoài một mình. Ở Mỹ, việc đến lớp ESL là cách cô khẳng định sự tự do của bản thân. Rồi có anh Viktor đến từ Ukraine, từng là tài xế xe tải. Anh kể về những ngày chiến tranh và hành trình sang Mỹ cùng gia đình. Mỗi người mang một giọng nói, một ký ức, và khi chúng tôi chia sẻ, lớp học nhỏ bé ấy bỗng trở thành một thế giới thu nhỏ – nơi không còn biên giới.
Có một điều thú vị là dù mọi người đều chưa giỏi tiếng Anh, nhưng chúng tôi lại hiểu nhau bằng ánh mắt, cử chỉ và tấm lòng. Nhiều lần, khi cô giáo hỏi câu khó, Maria quay sang giúp tôi bằng cách... vẽ hình minh họa. Ahmed luôn giúp sửa lỗi ngữ pháp, còn tôi giúp Li Mei học cách nói chậm và rõ hơn. Chúng tôi dần dần tạo thành một nhóm bạn nhỏ, hay đi ăn trưa sau giờ học. Trong những bữa ăn đó, tiếng Anh được trộn lẫn với tiếng Tây Ban Nha, tiếng Việt, tiếng Ả Rập – một thứ “ngôn ngữ pha trộn” mà chỉ chúng tôi hiểu.
Tất nhiên, không phải ai cũng có thể kiên trì. Có người bỏ học vì bận làm việc, có người vì chán nản. Tôi cũng từng có lúc muốn dừng lại – khi nghe người bản xứ nói nhanh đến mức chẳng hiểu gì, khi viết essay bị cô sửa đỏ cả trang, hoặc khi phải luyện phát âm chữ “th” mãi mà vẫn không đúng. Nhưng rồi, nhìn những người bạn trong lớp – nhiều người lớn tuổi vẫn đều đặn đến học – tôi thấy mình không thể bỏ cuộc. Họ chính là động lực để tôi tiếp tục cố gắng mỗi ngày.
Sau một năm học, tôi đã đủ tự tin để đi phỏng vấn việc làm part-time. Nhờ kỹ năng nghe nói được cải thiện, tôi có thể giao tiếp tốt hơn với đồng nghiệp và khách hàng. Maria sau khi hoàn thành lớp Intermediate ESL đã xin được việc ở tiệm nail. Ahmed thì chuyển sang học chương trình GED để lấy bằng trung học Mỹ. Li Mei tiếp tục lên college. Chúng tôi vẫn giữ liên lạc qua nhóm chat nhỏ mang tên “English Friends”. Mỗi lần ai đó đạt được điều gì mới, cả nhóm lại gửi tin chúc mừng bằng tiếng Anh pha giọng cười của đủ mọi quốc tịch.
Điều tôi nhận ra là ESL không chỉ dạy ngôn ngữ, mà còn dạy cách lắng nghe và tôn trọng khác biệt. Chúng tôi học về văn hóa Mỹ, cách viết email lịch sự, cách phỏng vấn xin việc, và cả cách phản ứng khi bị hiểu lầm vì rào cản ngôn ngữ. Những bài học đó không có trong sách, nhưng lại cực kỳ cần thiết cho cuộc sống tại Mỹ. Với tôi, lớp học ESL là “ngôi nhà nhỏ” giữa một thành phố xa lạ, nơi tôi không cảm thấy đơn độc nữa.
Người Việt thường khiêm tốn và ngại nói tiếng Anh vì sợ sai. Nhưng trong lớp ESL, sai là chuyện bình thường. Cô Mary luôn nói: “Mistakes mean you’re learning.” (Sai nghĩa là bạn đang học.) Từ đó, tôi học được cách dám nói, dám sai, rồi sửa. Khi vượt qua nỗi sợ ấy, tôi thấy mình tiến bộ nhanh hơn rất nhiều. Tôi nhớ có hôm, tôi kể về món phở Việt Nam trước lớp, mọi người hỏi dồn dập, và tôi tự hào vì lần đầu tiên có thể giới thiệu văn hóa quê hương bằng tiếng Anh một cách trôi chảy.
Một buổi sáng mùa đông, lớp học tổ chức bữa tiệc nhỏ “International Food Day”. Mỗi người mang theo món ăn truyền thống của đất nước mình. Tôi nấu chả giò, Maria mang tacos, Ahmed nấu cơm cà ri, Li Mei mang bánh bao. Căn phòng nhỏ tràn ngập hương thơm và tiếng cười. Cô Mary nói: “Hôm nay, chúng ta không cần nói tiếng Anh hoàn hảo – chỉ cần nói bằng trái tim.” Câu nói ấy khiến tôi rưng rưng. Đó không còn là lớp học ngôn ngữ, mà là lớp học về tình người.
Giờ đây, khi đã rời lớp ESL, tôi vẫn nhớ như in những gương mặt thân quen. Tôi nhận ra: mỗi ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn là cầu nối giữa con người với con người. Lớp học ấy dạy tôi biết trân trọng sự khác biệt, biết lắng nghe và biết chia sẻ. Với người Việt ở Mỹ, ESL là bước khởi đầu nhỏ bé nhưng có thể mở ra những cánh cửa lớn – đến với công việc, với học tập, và với cuộc sống hòa nhập thật sự.
Nếu bạn đang ở Mỹ và còn ngại nói tiếng Anh, hãy nhớ rằng bạn không cô đơn. Ở đâu đó, có hàng triệu người giống bạn – đang cười, đang cố gắng phát âm, và đang tìm thấy chính mình qua từng bài học. Bởi học ESL không chỉ là học nói, mà là học để sống giữa thế giới rộng lớn này.
