Thu kể lại hành trình thực tế từ những ngày bỡ ngỡ khi sang Mỹ, những lần thất bại, cơ hội thực tập, cách viết resume, phỏng vấn, xin OPT/visa và xây dựng sự nghiệp bền vững.
Giới thiệu
Tôi tên là Thu. Khi quyết định đi du học, trong đầu tôi đầy ắp những hy vọng và mơ mộng: học ở một trường tốt, có kiến thức chuyên môn, rồi tìm được công việc mơ ước ở Mỹ. Nhưng con đường từ giảng đường đến công sở không bao giờ đơn giản như trong tưởng tượng. Bài viết này là nhật ký trải nghiệm của tôi trong suốt ba năm qua — những thất bại, những bước tiến nhỏ, những bài học thực tế mà tôi ước mình biết sớm hơn. Tôi viết bằng ngôn ngữ thật, kể từ góc nhìn của một người đã đi qua, với hy vọng giúp các bạn trẻ chuẩn bị tốt hơn cho hành trình của mình.
Ngày đầu tiên bước chân vào khuôn viên trường, tôi vừa háo hức vừa e ngại. Mọi thứ mới mẻ: hệ thống đăng ký môn học online, thư viện khổng lồ, các bảng thông báo, và đặc biệt là cách các sinh viên trao đổi — thẳng, rõ ràng và thỉnh thoảng rất… thẳng thắn. Tôi nhận ra mình cần thời gian để thích nghi.
Ở tuần đầu, tôi vội vàng điền tên vào mọi câu lạc bộ, tham gia các buổi hướng dẫn, cố gắng mở rộng mối quan hệ. Tôi nhận việc part-time ở thư viện để có thêm thu nhập và để quen với môi trường tiếng Anh. Công việc tuy không liên quan chuyên ngành nhưng giúp tôi rèn tính kỷ luật, biết cách giao tiếp chuyên nghiệp và quản lý thời gian — những kỹ năng vô giá khi sau này đi phỏng vấn.
Một trong những điều khiến tôi bất ngờ nhất là cách nhà tuyển dụng ở Mỹ đọc hồ sơ. Ở đây, resume không phải là một danh sách dài các chức danh, mà là một chuỗi bằng chứng cho thấy bạn có thể mang lại giá trị gì. Lần đầu gửi resume, tôi liệt kê mọi thứ mình từng làm ở Việt Nam: trợ giảng, tham gia câu lạc bộ, một vài dự án nhỏ. Kết quả là hầu như không có phản hồi.
Sau đó, tôi bắt đầu học cách viết resume theo chuẩn Mỹ: ngắn gọn, rõ ràng, mỗi bullet point chuyển thành một "mini-case" với kết quả đo được. Thay vì viết "tham gia dự án phát triển web", tôi sửa thành "phối hợp 4 thành viên để phát triển module thanh toán, giảm 30% thời gian xử lý đơn hàng". Con số cụ thể và kết quả rõ ràng khiến hồ sơ có trọng lượng hơn. Cover letter thì nên cá nhân hóa cho từng vị trí — đừng viết chung chung. Lần đầu tiên tôi viết cover letter thể hiện rõ điều tôi sẽ làm cho công ty cụ thể ấy, tôi bắt đầu nhận được lời mời phỏng vấn.
Ngày mới sang, tôi nghĩ networking là việc đi bộ vào phòng, phát danh thiếp và bắt chuyện đại khái. Cách nghĩ đó thay đổi hoàn toàn khi tôi tham gia một buổi meetup của alumni. Tôi gặp một chị người Việt từng làm ở công ty công nghệ lớn; chị trò chuyện chân thành, kể về con đường nghề nghiệp, và hẹn tôi cà phê để trao đổi thêm. Chị ấy sau đó giới thiệu tôi cho một vị trí thực tập. Tôi nhận ra networking ở Mỹ là xây dựng mối quan hệ thực chất, cho đi và tin tưởng lẫn nhau — không phải hoạt động bề nổi.
Thực tập là bước ngoặt lớn trong hành trình của tôi. Tôi may mắn được tuyển vào một công ty startup nhỏ sau quá trình phỏng vấn cam go. Khi bước chân vào môi trường thực tế, tôi mới hiểu rằng kiến thức trên lớp chỉ là nền tảng. Ở đây, bạn phải đối mặt với deadline, với codebase của người khác, với yêu cầu thay đổi liên tục. Lúc đầu, tôi cảm thấy choáng vì mọi thứ diễn ra nhanh hơn tôi tưởng. Tôi thường xuyên phải thức khuya để đọc tài liệu, debug, và học hỏi từ đồng nghiệp.
Có lần tôi làm một task nhưng không hiểu rõ yêu cầu nên làm sai. Tôi ngại nhận lỗi, nhưng rồi học được một bài học quan trọng: thẳng thắn hỏi lại sớm sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và xây dựng niềm tin. Sau vài tháng, tôi được giao dự án nhỏ và được khen vì tinh thần học hỏi. Kinh nghiệm thực tập trở thành chiếc cầu nối đưa tôi đến cơ hội việc làm sau này.
Phỏng vấn ở Mỹ có nét khác biệt: nhà tuyển dụng muốn nghe câu chuyện cụ thể. Họ hỏi "Hãy kể đã từng xử lý một cuộc xung đột trong nhóm như thế nào" chứ không chỉ hỏi "Bạn có kỹ năng làm việc nhóm không". Tôi luyện trả lời theo phương pháp STAR (Situation, Task, Action, Result) — kể rõ bối cảnh, nhiệm vụ, hành động tôi làm và kết quả đo được. Tôi còn quay video bản thân để xem tốc độ nói, ngôn ngữ cơ thể, và sửa dần.
Một mẹo nhỏ nhưng hiệu quả: luôn chuẩn bị 3-5 câu chuyện tiêu biểu cho các dạng câu hỏi hành vi. Khi bạn có sẵn những câu chuyện thật, bạn sẽ tự tin và trả lời mạch lạc hơn. Trong vòng technical, luyện thuật toán, practice coding trên LeetCode, và tham gia mock interview với bạn bè giúp tôi cải thiện rất nhiều.
Với sinh viên quốc tế, OPT (Optional Practical Training) là bước quan trọng để làm việc hợp pháp sau tốt nghiệp. Tôi nhớ khoảng thời gian nộp đơn OPT đầy lo âu: hồ sơ cần chuẩn xác, thời gian nộp bão hòa và đôi khi có yếu tố bất định vì chờ phê duyệt. Tôi đã tìm đến văn phòng hỗ trợ sinh viên quốc tế của trường để được hướng dẫn chi tiết, và họ giúp tôi tránh những sai sót khiến hồ sơ bị trả về.
Chuyện visa có thể khiến bạn căng thẳng: các công ty đôi khi tỏ ra ngần ngại khi tuyển người cần sponsorship. Vì vậy, khi phỏng vấn, tôi chủ động trao đổi rõ ràng về tình trạng visa và lộ trình sponsorship nếu cần. Một số công ty sẵn sàng hỗ trợ nếu họ thấy bạn phù hợp và có giá trị, nhưng hãy chuẩn bị tâm lý rằng đó có thể là rào cản với những nơi không quen tuyển dụng quốc tế.
Đối với ngành công nghệ, portfolio là tài sản quý. Tôi chăm chút trang GitHub, cập nhật dự án cá nhân và viết bài blog giải thích cách mình giải quyết bài toán. Khi phỏng vấn, tôi không chỉ nói mà còn đưa link để nhà tuyển dụng xem sản phẩm thực tế. Một dự án nhỏ tối ưu thuật toán cơ sở dữ liệu đã khiến một nhà tuyển dụng chú ý, bởi tôi có thể trình bày rõ ràng bài toán, phương pháp và kết quả.
Trong giai đoạn tìm việc và thực tập, tôi từng lao vào làm việc đến mức kiệt sức. Có lúc tôi nghĩ rằng càng bỏ nhiều giờ càng có cơ hội thành công. Nhưng đó là quan niệm sai lầm. Tôi học lại cách cân bằng: ngủ đủ giấc, ăn uống điều độ, dành thời gian cho bạn bè và tập luyện. Khi cơ thể và tinh thần khỏe, hiệu suất làm việc tốt hơn rất nhiều. Một tuần tôi bắt đầu áp dụng nguyên tắc "nghỉ tối thiểu một buổi để nạp năng lượng", và hiệu quả rõ rệt.
Chuyện tiền bạc ở Mỹ có nhiều khía cạnh mà tôi phải học bằng hành động: mở tài khoản ngân hàng, hiểu credit score, trả hóa đơn sinh hoạt và đóng thuế. Tôi mở thẻ tín dụng để xây dựng lịch sử tín dụng, nhưng luôn đảm bảo thanh toán đúng hạn. Tôi tiết kiệm một phần thu nhập, đặt ra quỹ dự phòng tối thiểu 3 tháng chi phí. Khi nhận offer làm chính thức, tôi đọc kỹ hợp đồng, hiểu rõ chế độ bảo hiểm y tế và các quyền lợi khác trước khi ký.
Nhiều bạn trẻ e ngại đàm phán lương vì sợ mất cơ hội. Tôi cũng từng như vậy. Lần đầu nhận offer, tôi yên lặng và ký. Sau đó, khi thấy đồng nghiệp ở cùng vị trí có mức lương cao hơn do họ biết cách thương thảo, tôi hiểu mình đã bỏ lỡ. Lần sau khi có offer, tôi chuẩn bị dữ liệu: mức lương trung bình cho vị trí tương tự, chi phí sống ở khu vực, và giá trị tôi đem lại. Tôi bắt chuyện lịch sự với HR và đưa ra con số hợp lý. Kết quả là tôi có mức lương tốt hơn ban đầu khoảng 8-10%. Đàm phán lương là nghệ thuật của việc thể hiện tự tin dựa trên thông tin cụ thể.
Mỗi công ty có văn hóa riêng. Ở startup, tinh thần khởi nghiệp và tốc độ làm việc rất cao; ở công ty lớn, quy trình rõ ràng nhưng đôi khi chậm. Tôi học cách quan sát: ai là người quyết định, cách họ thích nhận feedback, và tốc độ phản hồi trong team. Ở một công ty, tôi từng gặp đồng nghiệp gốc Mỹ có cách chỉ ra điểm yếu rất trực tiếp; lúc đầu tôi thấy bực, nhưng sau khi quen, tôi hiểu họ thực sự muốn giúp tôi tiến bộ. Điều quan trọng là biết đón nhận feedback với tấm lòng cầu tiến.
Sau những áp lực học tập và tìm việc, có lúc tôi cảm thấy mệt mỏi về tinh thần. Tôi tìm đến dịch vụ tư vấn của trường, nơi có các counselor chuyên nghiệp. Buổi trò chuyện giúp tôi nhìn rõ vấn đề: đôi khi áp lực tự đặt ra quá lớn, và cần học cách khoan dung với bản thân. Tôi bắt đầu thiền nhẹ, đi bộ giữa thiên nhiên vào cuối tuần, và học cách nói "không" khi quá tải.
Với cộng đồng người Việt, có một số mẹo thực tế tôi chia sẻ: tham gia group Facebook alumni và hội cựu sinh viên để tìm mentor; tận dụng career center của trường để luyện phỏng vấn và chỉnh resume; tham gia hackathon và project open-source để có evidence thực tế; và luôn ghi chép lại mọi phản hồi từ phỏng vấn để cải thiện lần sau. Những điều nhỏ này cộng dồn lại rất hiệu quả.
Bây giờ, khi nhìn lại, tôi thấy con đường từ sinh viên đến nghề nghiệp là một chuỗi những bước nhỏ: chuẩn bị kỹ năng, xây dựng mối quan hệ, học hỏi từ thất bại và biết chăm sóc bản thân. Thành công không đến ngay lập tức, nhưng nếu bạn kiên trì và có chiến lược, cơ hội sẽ đến. Tôi — Thu — vẫn đang trên hành trình ấy, vẫn học hỏi mỗi ngày, và mong muốn chia sẻ để ai đó bước đi nhẹ nhàng hơn trên con đường của họ.
Nếu bạn đang bắt đầu hoặc đang mệt mỏi vì chưa thấy kết quả, hãy dừng lại, hít thở, nhìn lại những gì mình đã làm tốt và tiếp tục đi. Mọi chuyện rồi sẽ dần sáng sủa, nếu bạn không từ bỏ.
