Trải nghiệm thực tế của Minh khi quyết định bán ô tô, sống di chuyển bằng xe buýt liên bang xuyên các tiểu bang Mỹ: tiết kiệm, gặp gỡ con người và khám phá những góc nhỏ của nước Mỹ.
Tôi là Minh, 34 tuổi, đến từ Hà Nội và đã sống tại Portland vài năm. Thói quen của tôi trước đây là sở hữu một chiếc ô tô cũ, đổ xăng, sửa chữa và lặng lẽ chấp nhận chi phí. Rồi một hôm tôi tự hỏi: có cách nào để đi lại mà nhẹ nhàng hơn, bền vững hơn và cho tôi cơ hội gặp gỡ nhiều người hơn? Câu trả lời đưa tôi đến với một quyết định nghe như điên rồ lúc ban đầu: bán xe và dùng xe buýt liên bang cho các chuyến đi giữa thành phố và liên bang.
Xe buýt liên bang như Greyhound, FlixBus hay Megabus không chỉ rẻ. Với mức giá đặt sớm, một chặng vài trăm cây số có thể chỉ tốn vài chục đô la. Hệ thống tuyến phủ rộng, nhiều điểm đến nhỏ mà tàu hỏa hoặc máy bay không phủ tới. Đối với tôi, lợi ích còn nằm ở việc được ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, lắng nghe những câu chuyện của người ngồi cạnh và có thời gian làm việc trên đường mà không phải căng mắt trước vô lăng.
Quyết định bán xe không dễ. Bạn bè và đồng nghiệp bảo tôi: o khi không có xe thì sao đi siêu thị, đưa con đi học, đi khám bệnh? Tôi phải tính toán tỉ mỉ, lên kế hoạch logistics cho các tình huống cần xe. Tôi thử sống không ô tô trong một tháng trong thành phố: đi bus nội thành, đặt Grab khi cần và mượn xe khi có việc gấp. Tháng thử nghiệm thành công, tôi rao bán chiếc sedan cũ và dùng số tiền ấy để làm dự phòng cho những chuyến đi dài.
Lần đầu tôi đặt vé Greyhound đi từ Portland đến San Francisco. Tôi chọn đặt sớm để được giá rẻ và chỗ ngồi gần cửa sổ. Chuẩn bị là chìa khóa: mang theo áo ấm, sạc dự phòng, tai nghe chống ồn, khăn mỏng, và đồ ăn vặt. Tôi có danh sách các app: Google Maps để tra tuyến xe buýt địa phương, ứng dụng hãng để kiểm tra giờ, và một app bản đồ offline phòng khi không có mạng. Hành lý gọn nhẹ giúp di chuyển giữa trạm và nhà trọ dễ dàng hơn.
Một trong những điều khiến tôi say mê hành trình bằng xe buýt là các câu chuyện. Trên chuyến đi đầu tiên, tôi ngồi cạnh bà cụ người Ireland đang trên đường thăm con cháu. Bà kể về thời thanh xuân, về những chuyến xe như con đường nối liền ký ức. Lần khác, một thanh niên làm nghề sửa điều hòa về quê thăm mẹ vừa mất việc. Có cô gái trẻ đi phỏng vấn xin học bổng, tay run lên vì lo lắng. Những khoảnh khắc đó khiến tôi nhận ra rằng xe buýt là không gian giao tiếp xã hội độc đáo mà ô tô riêng hiếm khi có được.
Tôi phải chấp nhận cả sự linh hoạt và nhiều bất tiện. Khi cần đi siêu thị lớn, tôi đặt dịch vụ giao hàng. Khi trời mưa hay đêm khuya, tôi phải tính phương án di chuyển an toàn. Ở vùng ngoại ô, vài khu vực vẫn khó tiếp cận bằng bus nội thành. Vì vậy, tôi giữ một danh sách các dịch vụ cho thuê xe theo giờ và bạn bè sẵn lòng cho mượn xe trong trường hợp đặc biệt. Việc xây dựng mạng lưới hỗ trợ này rất quan trọng để duy trì lối sống không xe.
Tính toán tiền bạc là điều thực tế. Sau khi bán xe, tôi không còn trả tiền bảo hiểm, phí đăng ký, chi phí sửa chữa và trả góp. Thay vào đó, tôi chi cho vé bus, đôi khi taxi hoặc dịch vụ đặt xe cho những trường hợp cần thiết. Tổng chi phí hàng năm giảm khoảng 3.000-6.000 USD so với khi tôi còn ô tô. Số tiền tiết kiệm đó giúp tôi đầu tư cho du lịch, học thêm kỹ năng và gửi tiền về cho gia đình.
An toàn luôn là mối quan tâm. Tôi chọn ghế gần lối ra nếu đi đêm, tránh để đồ giá trị ở nơi dễ lấy. Luôn mang theo bình nước nhỏ và thuốc cơ bản. Sức khỏe tinh thần cũng là một khía cạnh: quá nhiều chuyến đi có thể làm mệt mỏi. Tôi cân bằng bằng cách chọn nghỉ ngơi một ngày giữa các chuyến dài, dành thời gian đi bộ khám phá thành phố dừng chân thay vì di chuyển liên tục.
Một đêm tuyết ở dãy Cascade khiến chuyến xe của tôi trễ đến ba giờ. Trước đây, với ô tô, tôi có thể cố gắng lái dưới tuyết, nhưng giờ tôi học cách kiên nhẫn. Mang theo áo mưa, chăn mỏng và một gói đồ ăn khô là điều bắt buộc. Tôi cũng kiểm tra điều kiện thời tiết trước khi đặt vé và luôn để thời gian dự phòng cho các cuộc họp quan trọng.
Tôi tận dụng thời gian đi xe để làm việc: trả email, soạn nội dung, học ngôn ngữ. Nhiều tuyến hiện nay có wifi, nhưng tôi không phụ thuộc hoàn toàn vào đó. Tai nghe giảm tiếng ồn, pin sạc và tài liệu offline giúp tôi biến xe buýt thành văn phòng nhỏ di động. Điều này đặc biệt phù hợp với những người làm nghề tự do và digital nomad.
So với việc lái xe qua cao tốc rồi dừng ở những trạm nghỉ, đi buýt khiến tôi dừng ở những trạm nhỏ, khám phá quán cà phê địa phương, chợ nông sản và trao đổi với người dân. Một lần tôi tình cờ tham gia lễ hội địa phương ở một thị trấn giữa Idaho khi xe dừng lâu. Tôi thử món ăn bản địa, học vũ điệu dân gian và hiểu thêm về đời sống nơi đó. Những trải nghiệm này mở rộng góc nhìn và khiến tôi cảm thấy nước Mỹ đa dạng hơn nhiều so với báo chí hay phim ảnh.
Bỏ ô tô giúp giảm dấu chân carbon cá nhân của tôi. Việc đi bằng phương tiện công cộng, chia sẻ tuyến, đồng nghĩa với ít nhiên liệu hơn cho mỗi hành khách. Ngoài ra, lối sống này giúp tôi chậm lại, quan sát, và tận hưởng hành trình thay vì chỉ cố gắng tới đích. Đó là sự thay đổi về thái độ sống mà tôi không ngờ sẽ trân trọng đến vậy.
Sau hai năm di chuyển chính bằng xe buýt liên bang và bus nội thành, tôi không hối hận. Tôi đã mất đi cảm giác an toàn khi có xe riêng, nhưng đổi lại tôi có thêm tiền để trải nghiệm, có thêm những câu chuyện để kể và có thêm kết nối với những con người khác. Nếu bạn đang cân nhắc, hãy thử một chuyến ngắn, chuẩn bị kỹ và mở lòng. Có thể bạn sẽ tìm ra một phần khác của chính mình khi sống chậm lại trên hành trình.
